Мамадыш районының Зур Өске авылын чишмәләр иле дип йөртәләр. Күпләрнең тырышлыгы белән биредә “Үти” чишмәсе төзекләндерелгән. Гади түгел, җиде улаклы ул. Чишмә турында шигырь, җырлар да иҗат ителгән.
— “Үти” чишмәсе турында мондый риваять бар: имеш, күп еллар элек авылда акыл иясе булган бер карт яшәгән. Аны хөрмәт иткәннәр. Көннәрдән бер көнне әлеге карт атын алып, малаен ияртә дә тауның еракларга күренә торган урынын эзләп китә. Йөри торгач таба. Туктый да улына: “Мин үлгәч, зинһар, шушы тауның иң биек ноктасына алып менеп күм, васыятемне кире какма”, — ди. Озак та үтми, карт мәңгелеккә китеп бара. Улы аның васыятен үти, әйткән урынга җирли, — дип сөйли Зур Өскедә гомер итүче укытучы Зөлфирә Саматова. — Тирә-ягына наратлар утырта, киртә белән тотып куя. Картның үлеменнән соң шушы турыдан берничә чишмә бәреп чыга. Өске авылы халкы аларны күреп, рәткә китерә, агачлар утырта. Чишмәләрнең суы да үзенчәлекле була. Кешеләр аны эчкәч сихәтләнә. Картның Үтәмеш исемле булуы турында да фаразлар бар. Шуңа чишмәне “Үти” һәм “Изге чишмә” дип йөртәләр. Авылдашларыбыз, үзешчән шагыйрь Хәмидуллин Илгиз абый “Үти чишмәсе” дигән җырның сүзләрен, композитор Илфат Дәүләтшин көен язды.
Авылдашларга
“Үти” чишмәсе —
Сихәт бирүче,
якын сердәшче.
Яшәү тәмен дә
мин синдә сиздем,
Салкын суларың
сихерле иде.
Чишмә күп еллар ташландык хәлдә торган. Авыл халкы, аеруча Саматовлар гаиләсе аның язмышы өчен борчылган.
— Чишмә тирәсендә ферма маллары, авыл көтүе йөрде. Өелгән ташлар җимерелеп, рәшәткәләр сынып беткән иде. Тимер торбаларны кемнәрдер өенә ташыган. Нәтиҗәдә “Үти” кызганыч хәлдә булып, бу күренешкә битараф кала торган түгел иде, — дип дәвам итте Зөлфирә апа. — Чишмә проблемасын “ТНВ” каналының “Манзара” тапшыруында да күтәрдек. Озакламый Илфат Дәүләтшин туганнарын туплап, клубта хәйрия концерты оештырды. Авыл халкы да, шәһәрдә яшәүчеләр дә иганәчелеккә теләп кушылды. Бик күпләрнең көче керде. Чишмә янына беседка ясалды, койма белән тотып алынды, күл дә эшләнде, анда балыклар җибәрелде. Авыл халкы җыелышып, тирә-юненә агачлар утыртты. Авыл җирлеге башлыгы Илгизәр Сәләхетдинов суын лабораториядә тикшертте. Сыйфатын югары бәяләделәр. Хәзер биредә яшьләр дә, өлкәннәр дә рәхәтләнеп ял итә. Үзебезнекеләр генә түгел, күрше авылныкылар да суга шушында йөри. Күлгә язын аккошлар, кыр казлары төшә. Челәннәр, кыр үрдәкләре җәй буе шунда тора. Быел кыр үрдәкләре кышлады. Тамчыдан күл җыела дигәндәй, әнә шулай күпләрнең ярдәме белән ташландык “Үти”ебез яңа сулыш алды.
Лилия ЙОСЫПОВА.
