• БАШ БИТ
  • Сәхифәләр
  • Элемтә
  • Язылу
Ирек мәйданы
Бүген: 24.03.2023
  • БАШ БИТ
  • Сәхифәләр
  • Элемтә
  • Язылу
No Result
View All Result
Ирек мәйданы
No Result
View All Result
Ирек мәйданы
Баш бит Сәламәтлек

“БАВЫР — ОРГАНИЗМНЫҢ “ЛАБОРАТОРИЯСЕ”

“БАВЫР — ОРГАНИЗМНЫҢ “ЛАБОРАТОРИЯСЕ”
Кытайлар элек-электән бавырны йөрәкнең дусты дип санаган, греклар, бу әгъза сәламәт булса, кешенең нияте дә яхшы дип ышанган. Бавыр авырулары ни сәбәпле килеп чыга, спиртлы эчемлек кулланган кеше генә алардан интегәме? Чирне ничек кисәтергә? Бу хакта Республика клиник хастаханәсе гастроэнтерологы Елена ГАБИТОВА белән сөйләштек.
“Бавыр кандагы токсинлы матдәләрне чистарта”
— Елена Николаевна, бавыр ни өчен кешенең иң мөһим әгъзаларының берсе булып санала? Ул нинди функция үти?
— Бавыр ашкайнату системасында мөһим функция үти, үт бүлеп чыгара торган иң зур орган булып исәпләнә. Ул диафрагма астында, уң якта урнашкан. Бавырны организмның “лабораториясе” дисәң дә була. Анда минут саен 20 миллионга якын химик реакция бара. Әлеге әгъза матдәләр алмашына бәйләнешле процессларны башкара, үт ярдәмендә майлар, липидлар, углеводлар, билирубин алмашын көйли, иммунитетның тотрыклылыгы өчен дә җавап бирә. Ризыкны эшкәртү нәтиҗәсендә йә дарулар, агулы матдәләр куллану аркасында канда барлыкка килгән токсинлы матдәләрне чистарта. Бавырның кан белән тәэмин ителеше дә үзенчәлекле. Бер минут эчендә әлеге орган аша 1,5 литр кан уза. Ә тәүлегенә бу күрсәткеч 2000 литрга җитә.
— Бавыр авырулары арасында кайсылары еш очрый? Алар нәрсә аркасында килеп чыга?
— Иң еш очрый торган бавыр авыруларыннан гепатит, цирроз, бавырга май катламы үсү, яман шешне атарга була. Бавыр күзәнәкләре — гепатоцит, холангиоцит ялкынсынганда, гепатит барлыкка килә. Гепатитның А, B, C, D, E, G төрләре билгеле. Вакытында дәваланмаганда, ул хроник чиргә әйләнергә мөмкин. Спиртлы эчемлекләрне чамасыз күп куллану, токсиннар, агулы матдәләр, кан әйләнеше бозылу, көчле дарулар нәтиҗәсендә бавыр авырулары килеп чыгуы ихтимал. Соңгы елларда бавыр симерү дә еш күзәтелә. Бу вакытта бавыр күзәнәкләрендә май катламы җыела. Аз хәрәкәтләнү, дөрес тукланмау бавыр симерүгә китерергә мөмкин. Артык гәүдә авырлыгы, шикәр диабеты чирне көчәйтә.

“Циррозны дәвалап булмый”
— Циррозга аракы эчү генә сәбәпчеме? Бу авыруны дәвалап булмый, диләр, дөресме?
— Бавырдагы күп хроник чирләр ахыр чиктә циррозга китерергә мөмкин. Бу вакытта бавыр таркала, функцияләрен үти алмый башлый. Авыруның сәбәпләре төрле. Беренче урында, чынлап та, эчкечелек һәм В, С вируслы хроник гепатит тора. Циррозны дәвалап булмый. Мондый очракта табиблар авыру көчәймәсен, өзлегүләр булмасын, үңәчтәге тамырлар шартлап, кан китмәсен өчен көрәшә.
— Бавыр авыруларының билгеләре нинди?
— Бавыр авырулары башлангыч стадиясендә күп очракта үзләрен сиздерми. Билгеләренә килгәндә, хәлсезлек, физик эшкә теләк булмау, тиз ару, дәрман юклыгын әйтергә мөмкин. Шулай ук еш кына күңел болгану, аппетит булмау, инъекция ясаган урыннар күгәреп чыгу, борын, аңкау канау, тән тиресе саргылт төскә керү, корсак кабару, аяклар шешү күзәтелә. Бавыр чирләре вакытында пациентлар уң як кабырга астында авырту тоя, бигрәк тә төнлә тән кычытырга мөмкин. Кайчак сидекнең төсе үзгәрә, ул караңгырак була, ә тизәк, киресенчә, ачык төскә керә. Тән температурасы күтәрелергә мөмкин.
— Кеше бавырдагы авыруларны ничек тикшертә ала?
— Бавырдагы тайпылышларны кан һәм сидек анализы күрсәтә. Гомуми кан анализыннан тыш биохимик кан анализы (АЛТ, АСТ, щелочная/селтеле фосфатаза, гамма-глутамилтранспептидаза, креатинин, калий, натрий, С-реактив аксым), коагулограмма бирергә мөмкин. Бавырны, корсак куышлыгын УЗИдан карау нәтиҗәле. Табиб кирәк дип тапса, компьютер томографиясе (КТ), МРТга юлларга мөмкин. Әгәр яман шеш дип шикләнсәләр, биопсия ясатырга кушалар.

“БАДлар киңәш ителми”
— Бавырны чистартып буламы?
— Бавырның бер уникаль үзенчәлеге бар — ул үзен үзе яңарта ала. Медицина телендә, орган регенерацияләнә, дибез. Бу үзлекне борынгы Грециядә үк белгәннәр. Имезүчеләр семьялыгындагыларның имгәнүдән соң тулысынча үз халәтенә кайту сәләтенә ия булган бердәнбер әгъзасы — бавыр. Бу бавыр күзәнәкләренең бүленүе аркасында барлыкка килә. Зарарланган орган кабат үз функциясен үти алсын өчен, уртача 7-14 көн кирәк. Бавырны чистарту алымы юк. Шуңа да бу үзлеккә ия дип сатылган БАДларны алмаска киңәш итәр идем.
— Бавыр авыруларын кисәтү өчен нишләргә?
— Бавыр авыруларын иң төп кисәтү чарасы — дөрес туклану. Рационда балык, яшелчә, җиләк-җимеш җитәрлек булырга тиеш. Балыктагы “Омега-3” кислотасы бавыр эшчәнлеге өчен кирәк, ул бу әгъзадагы ферментлар дәрәҗәсен нормада тотарга ярдәм итә. Ризыкны артык күп, бигрәк тә төнгә каршы чамасын белми ашарга ярамый. Майлы, җиңел эшкәртелә торган углеводларга бай кондитер эшләнмәләре, кыздырылган, ысланган ризыклар, фастфуд, ярымфабрикатлар бавыр өчен файдалы түгел. Алар урынына ботка, майлы булмаган балык, тавык, күркә, сыер ите ашасаң яхшы. Майлы булмаган сөт ризыклары да файдалы. Алкоголь кулланмаска киңәш ителә. Даими физик активлык алып барыгыз. Артык гәүдә авырлыгыннан котылырга тырышыгыз. Яшелчә, җиләк-җимешләрне ашар алдыннан яхшылап юарга, сыйфатлы су эчәргә киңәш ителә. Сәламәтлегебезгә карата игътибарлы булыйк, авыруларны дәвалаганга караганда, кисәтү яхшырак икәнне онытмыйк.
Эльвира МОЗАФФАРОВА.

Бавырны саклау өчен 5 киңәш
1. Дөрес туклану мөһим. Тозны артык куллану бавырга гына түгел, гомумән, организм өчен зыян. Спиртлы эчемлекләр — бавырга иң куркынычы. Җитәрлек күләмдә чиста су эчегез.
2. А, В гепатитына каршы прививка ясату нәтиҗәле.
3. Хәрәкәттә булыгыз, артык гәүдә авырлыгы бавырга начар йогынты ясый.
4. Гигиена кагыйдәләрен үтәгез, кулларны еш юарга кирәк.
5. Даруларны табиб күрсәтмәсе буенча гына эчегез, үз белдеклелегең белән көчле препаратлар куллану бавырны эштән чыгарырга мөмкин.
Фото: © jackf — 123rf.com

Хәбәрләр

РФ Президенты Владимир Путин Россиядә иң кирәкле дарулар запасын булдырырга кушты.

“Бюджетта туристлык кешбэгының яңа этабына акча каралмаган”, — дип хәбәр итте РФ Икътисадый үсеш министрлыгы.

Татарстанда 10 елда газ ягып йөри торган автомобильләр 500 дән 13,1 меңгә җиткән.

Татарстанда язгы авыл хуҗалыгы ярминкәләре 18 мартта ачыла.

“Лада Гранта” һәм “Нива”га ихтыяҗ арту сәбәпле, “АвтоВАЗ” марттан 6 көнлек эш режимына күчте.

Татарстан сәламәтлек саклау министры итеп Марсель Миңнуллин билгеләнде. Аңа 48 яшь, моңа кадәр Республика клиник хастаханәсенең баш табибы урынбасары иде.

Рубрикалар

  • Бакчачы почмагы
  • Безнең өй
  • иман нуры
  • Матур туган ягым
  • Минем хокук
  • Сәламәтлек
  • Сәхнә арты
  • Спорт
  • Табигать шифасы
  • Татар дөньясы
  • Татар дөньясы
  • Тату гаилә
  • Тәмлетамак
  • Төрлесеннән
  • Тырышкан табар
  • Хатлар эзеннән
  • Хәбәрләр
  • Язмышлар

Татар сайтлары









Татар ТВ-каналлары

Радио

Тәртип

Татар радиосы

Курай радиосы

Татарстан радиосы

Күңел радиосы

Популяр

“ӘТИ-ӘНИ РӨХСӘТЕННӘН БАШКА КИЯҮГӘ ЧЫКТЫМ”
Язмышлар

“ӘТИ-ӘНИ РӨХСӘТЕННӘН БАШКА КИЯҮГӘ ЧЫКТЫМ”

by irekmanager irekmanager
11 марта, 2023
“БАЛАЛАРЫМНЫ ИСКӘ АЛМАГАН КӨНЕМ ЮК”
Язмышлар

“БАЛАЛАРЫМНЫ ИСКӘ АЛМАГАН КӨНЕМ ЮК”

by irekmanager irekmanager
24 февраля, 2023
“ИНВАЛИД БАЛАЛАРГА БЕЛЕМ БИРӘСЕМ КИЛӘ”
Язмышлар

“ИНВАЛИД БАЛАЛАРГА БЕЛЕМ БИРӘСЕМ КИЛӘ”

by irekmanager irekmanager
19 января, 2023
ЙӨЗЛӘГӘН БАЛАНЫҢ ҮЗ ӘНИСЕ
Язмышлар

ЙӨЗЛӘГӘН БАЛАНЫҢ ҮЗ ӘНИСЕ

by irekmanager irekmanager
23 декабря, 2022
  • БАШ БИТ
  • Сәхифәләр
  • Элемтә
  • Язылу

© “Ирек мәйданы” газетасы редакциясе. 12+. Газетадагы язмаларны редакция рөхсәте белән генә күчереп бастырырга мөмкин. Хатлар өчен адрес: 420141, Казан, а/т 225. Телефон: +7 (843) 528-05-90, 214-10-67. Ватсап: +7 965-629-50-70. E-mail: im_kazan@mail.ru

No Result
View All Result
  • БАШ БИТ
  • Сәхифәләр
  • Элемтә
  • Язылу

© “Ирек мәйданы” газетасы редакциясе. 12+. Газетадагы язмаларны редакция рөхсәте белән генә күчереп бастырырга мөмкин. Хатлар өчен адрес: 420141, Казан, а/т 225. Телефон: +7 (843) 233-03-57, 214-10-67. Ватсап: +7 965-629-50-70. E-mail: im_kazan@mail.ru